İnguşetya Devlet Başkanı Novaya Gazeta muhabirine konuştu.
İnguşetya Devlet Başkanı Yunus-bek Yevkurov şüphesiz Kuzey Kafkasya bölgesindeki en açık sözlü üst düzey liderlerden biri. Kendisini eleştiren insanlarla bile konuşmaya hazır. Yine de Yevkurov’un yardımcısı beni aradığında şaşırdım. Telefon geldiği zaman İnguşetya’nın idari sınırını daha yeni geçmiştim: “Devlet Başkanı sizinle görüşecek”
Görüşmeden önce bir kaç saatim vardı, ben de ülkedeki genel durum hakkında fikir sahibi olmak için tanıdığım bir kaç kişiye kısa ziyaretlerde bulundum. Röportaj yapmak üzere olduğum adamın iki sene önce konuştuğum İnguşetya’nın yeni atanan Devlet Başkanı olmadığı kesindi. O zamanlar yozlaşmış görevlileri azarlarken dürüst, suçluları cezalandırmaya kararlı ve ülkenin temel sorunları yoksulluk ve aşırılıkçılık konusunda açık sözlüydü. O zamanlar sık sık halkla biraraya gelir ve resmi televizyon kanalında en can alıcı konuları ele alırdı.
Resmi söylem tabii ki o zamandan beri değişti. Kafkasya’da politika sahnesine ilk adım attığı zaman beri Yunusbek Yevkurov klanların ve komşu bölgelerin çıkarlarının meydan okumalarıyla karşı karşıya kaldı. 2009 Haziran ayında Yevkurov’u öldürmek için bir suikast girişiminde bulunuldu.
Yevkurov’un politikasının zaman içerisinde nasıl değiştiğini sorduğum bir görevli bana şöyle dedi: “Politika değişmedi. Sadece ayıldık.”
Röportajdan önce Yevkurov’un aralarında Hloponin’in yardımcısı Suleyman Vagapov’un da bulunduğu Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’nden (KKFB) üst düzey bir heyetle görüşmesi vardı. Benim tahminim güvenlik konusunu görüştükleri yönünde.
Sayın Yevkurov, hükümet Domodedovo havaalanındaki terör saldırısıyla ilgili soruşturmayı gözlemliyor mu? Saldırganlar arasında İnguşetya’dan olanlarda vardı. Terörsitler sıradan gençlerdi… *
Bence bir insanın 12 yada 20 yaşında olması bir şeyi değiştirmez. Eğer kasıtlı suçtan haberi var ve bu konuda birşey yapmamışsa ve daha da kötüsü suça iştirak etmişse cezalandırılmalıdır. Soruşturma görevlileri teröristin erkek kardeşinin ve özellikle de kız kardeşinin saldırıdan haberleri olduğuna ve aktif olarak suça iştirak ettiklerine inanıyorlar.
Tabii ki bu durumda idologları ciddi bir şekilde aramamız ve onlara baskı yapmamız gerek. Bu kişiler ‘Git insanları öldür ve sonra kendini havaya uçur’ demiyorlar. Ama kendilerini dinleyen gençleri radikal sonuçlara doğru yönlendiriyorlar, her ne kadar onların yaptıkları yüzeyden bakıldığında suç olarak cezalandırılabilir olmasa da. Böyle yaklaşık 8 kişi var ve bunlardan ikisi oldukça belirgin. Onları görüşmelere çağırıp fikirlerini değiştirmeye çalışıyoruz.
Girişimlerimizde oldukça sabırlıyız; hem gençler hemde yaşlılarla, hem sağcılar hemde solcularla, hem radikaller hemde ılımlılarla görüşürüyoruz. Şu an aşırı önlem almak için bir sebep olmadığını açıklıyoruz. Ülkede olaylar dini kanatta olduğu için başka yerde görülemeyecek eşsiz fırsatlar var. Birbirimizi kızdırmayalım; kötülük yapmayın.
Bu ılımlı politika çatışmaların azalmasıyla sonuçlandı mı? **
Evet, o açıdan kayda değer ilerleme kaydettik. Daha az çatışma oluyor, daha az insan ölüyor. Şunu vurgulamak istiyorum: bunu baskıyla başarmadık. Herkese söylüyorum: Önce çıkın, korkmayın. Sizi dinler ve sizinle konuşuruz. Suç işleyenler kanunlara uygun bir şekilde cezalandırılabilirler. Masum olanlar ise özgür bırakılacak. Elbette taviz veriyor ve onlarla orta noktada buluşmaya çalışıyoruz, ama onlar da bizimle orta noktada buluşmaya çalışmalı.
Vagapov ile konuştuğunuz konu bu muydu?
Size bunu düşündüren nedir? Suç hakkında konuşmadık. Daha çok olumlu şeylerden bahsettik. Gelecekte silahlı grupların bazı saldırılarını görme ihtimalimiz olsa da, görüşmelerimizde suçla ilgili fazla konuşmamaya çalışıyoruz. Biz ekonomiye odaklanırken suçlularla uğraşmak güvenlik birimlerinin liderlerinin işi. Bugünkü görüşme işgücü piyasasındaki gerilimi azaltmaya yönelikti. Mart ayında diğer 8 cumhuriyetin de temsilcileri ile birlikte İnguşetya’da işsizlik ve personel alımı fuarı açmayı planlıyoruz. Bu istihdam fırsatıyla ilgilenebilecek kişilerin listelerini hazırlıyoruz. Kontrat imzalayıp Rusya Federasyonu’nun bazı bölgelerinde çalışabilecekler.
Hlopotin görevindeki ilk günden beri bu konuya açıklık getirdi: Kafkasya bölgesinin kaynaştırılması gerek; insanların kendi cumhuriyetlerinin dışında çalışma fırsatlarına ihtiyaçları var.*** Ama o bu fikri gündeme getirmeden önce bile iş gücü pazarındaki gerilimi azaltmak için ‘Bütün Rusya’ programı kapsamında Sverdlovsk bölgesi ile birlikte çalışmalar yapıyorduk. Ve çalışmalar ilerliyor. Şunun farkına varmak önemli: Kimseyi gitmeye zorlamıyoruz. Sadece değişik seçenekler sunuyoruz.
Doğruyu söylemek gerekirse gidenler yetenekli uzmanlar ve iyi eğitimli insanlar değil. Çoğunlukla sıradan işçiler. Ve ne söylerlerse söylesinler Rusya’nın onların çalışkan ellerine ihtiyacı var (bölgelerde çok seyehat ettim ve buradaki durumu biliyorum). Diğer taraftan uzmanlara itirazımız yok, gelip burada çalışmalarına ihtiyacımız var. Doktorlar, öğretmenler ve petrol sanayi uzmanları için başvuru ve taleplerde bulunduk. Kendi uzmanlarımız var ama daha fazlasına ihtiyaç duyuyoruz.
Birçok bölge fikre karşı çıktı. “Kafkasya bölgesinden gelenler buraya aşılıkçılığı da getirirler. Dahası, kendi insanlarımız için işe ihtiyacımız var …”
Bu, siyaset. Bu tür tepkileri teşvik edenleri aramalı. Bazı sebeplerden çalışan ve ekonomiyi geliştiren Kafkasya bölgesindeki sanatçı ve bilim adamlarını unutuyoruz. Sadece suçluları görüyor ve herkesi bu standartlara göre yargılıyoruz. Dahası, eğer bölge liderleri sosyal sürece devletin bakış açışıyla bakarlarsa, devletin tüm vatandaşlarına eşit fırsatlar sunmak zorunda olduğunu hatırlamalılar. İnguşetya’daki nüfus yoğunluğu kilometre kareye 150 kişi ve bu Rusya’daki en yoğun bölge. En yakın ‘rakiplerimizde’ kilometre kareye düşen insan sayısı 80 ve Rusya ortalaması ise 10-20 civarı. Diğer bölgeler de dahil olmak üzere insanların oraya yerleşmelerini sağlamak için şartları yaratmalıyız. Bunda kötü bir şey yok, yine de ilk başlarda biraz gerilim olması ihtimaline karşı hazırlıklı olmalıyız.
Bu gerilim konusunda ne yapılmalı?
Koruyucu bir önlem olarak hiç bir şey yapılmamalı. Bakın, bir kanun var, kanunları çiğneyen herhangi bir kişi kanunlara göre cezalandırılmalıdır. Burada yaşayan herkese şunu söylüyorum: eğer yeni bir yere giderseniz, yerel halkın kültür ve geleneklerine saygı duymalı ve değer vermelisiniz. Onlara bizim geleneklerimizi ve zengin kültürümüzü gösterebilirsiniz ama bunları yerel halka empoze etmeye hakkınız yok.
Magomed Yevloyev davasında tünelin ucunda ışık varmı? ****
Bu tünelin ucunda daha ne kadar ışık olabilir?
Ama akrabaları tarafından yürütülen bir soruşturma ikna edici bazı sonuçlar ortaya çıkardı?
Peki, olaya bu yönden bakalım. Resmi soruşturma olayın tüm ve açık bir resmini ortaya koydu. İbragim Yevloyev kasten ateş etmediğini kabul etti ama cinayet gerçeğini de reddetmedi. Geri kalan herşey spekülasyondan ibaret. Kim ne dedi ve ne zaman… Magomed Yevloyev’in akrabaları daha üst düzey yetkililerin sorumlu tutulmasını istiyorlar. Ama bunun için hiç bir yasal temel yok.
Ama Yevloyev’in yasadışı bir şekilde tutuklandığını ve öldürüldüğü arabaya konulduğunu belirten bir mahkeme kararı var. Bunun sorumluluğunu kimse üstlenmemeli mi?
Bu, olsa olsa idari bir ihlal olur, daha fazlası değil.
Ama kimse bunun için bile cezalandırılmadı.
Akrabalar her zaman başvuruda bulunabilirler; hakları için ısrar edebilirler. Burada müdahele etmeye hakkım yok.
Ayrıca, her ne kadar akrabaları soruşturma İnguşetya’da yapılsaydı zanlıların kimliklerinin tespit edileceği konunda ısrar etseler de Makşarip Auşev’in katillerinin isimlerini yakın zamanda öğrenme konusunda çok az umudumuz var*****.
Eğer soruşturma burada yapılsaydı zanlılar tespit edilirlerdi? Bu konuda şüphelerim var, hem de ciddi şüphelerim. Hadi birlikte akıl yürütelim. Biri bu suçu örtbas etmekle ilgileniyor mu? Gizli servisin bunun arkasında olduğu yönünde bazı işaretler var. Peki, diyelim ki teoride olay bu. O zaman Ruslan Amirhanov’un****** soruşturması ile ilgili sorun ne? Eğer gizli servis insanların dikkatini dağıtmak isteseydi, inanın bana çok iyi bir hikaye ortaya koyarlardı. Bu Auşev’in akrabalarını ikna etmezdi ama çoğu sıradan insanı ikna ederdi. Bazı gerçekler ortaya koyarlardı ve herşey ikna edici kanıtlatla desteklenirdi. Aynı şey Ruslan Amirhanov’un davasında da geçerli olurdu. Ama bunun yerine insanlar işlerini yapmaya devam etti. Evet, bazen sonuç getirmez, bazen de sonuçlar istediğimiz gibi olmaz. Bu tür meşhur davaları araştırmak yıllar alabilir.
Yani gerçekten soruşturmanın davayı çözmek için kullanabileceği tek bir delil bile yoktu?
Ama hala arıyorlar.
Ama dava askıya alınmamış mıydı?
Bu dava kapanmadı; toplanan bulgulara dayanarak soruşturma görevlileri davayı askıya aldı. Ama bu davanın çözülmesi görevi hala aktif. Beklemede olan bir dava ve ayda bir gözden geçiriliyor. Soruşturmaya elimizden gelen yardımı yapıyoruz ve babası da aktif olarak soruşturmaya dahil. Bu konunun bir köşede unutulmasına izin vermeyeceğiz. Bu davada kesin bir sonuca varacaklarını düşünüyorum.
